وحدت یا دوگانگی روح و نفس ناطقه انسانی در عقل و نقل

یکی از موضوعات مربوط به مباحث نفس وحدت یا دوگانگی نفس و روح در فلسفه و متون شریعت است؛ آیا نفس ناطقة انسانی همان روح است که در متن کتاب و سنت از آن یاد می شود یا اینکه این دو غیر از همدیگرند؟ ما در این نوشتار بر آنیم تا ضمن بررسی اصطلاحات نفس و روح در حوزة عقل و نقل شواهدی بر وحدت آنها ارائه کنیم. در روایات، به روح مادی که در بدن انسان است و با فعلیت بدن حاصل می شود، روح الحیات یا روح الحَیَوان اطلاق شده است. بر اساس روایات مذکور، انسان دو نفس یا دو روح دارد: روحی که فعلیت بدن به آن است و بدون آن بدن حیات نباتی اش را نیز از دست می دهد و روحی دیگر که روح العقل نام دارد که با نفخ آن در کالبد انسان، حیات او شکل می گیرد. از سویی دیگر، به اعتقاد حکما نفس ناطقة انسانی نیز عامل امتیاز انسان از سایر انواع حیوانی و جسمانی است، به گونه ای که حیات انسانی با آن شکل می گیرد. از این دو نکته می توان به خوبی نتیجه گرفت که روح نفخ شدة قرآنی که در روایات با نام روح العقل ذکر می شودهمان است که در فلسفه از آن به نفس ناطقة انسانی یاد می شود.